राजनीतिक स्थिरताका लागि थ्रेसहोल्ड अनिवार्य: विश्लेषक प्रा.कृष्ण पोखरेल
१) एक वा दुई सिट ल्याएका दलका सांसदले मन्त्री पद पाइरहेका छन् । यसले के–कस्ता विकृति निम्त्याउन सक्छ ?
त्यस्ता दल राजनीतिक अस्थिरताका बाहक हुन्छन् । तिनले राजनीतिक सिद्धान्त र एजेन्डा बोकेका पनि हुँदैनन् । जसका कारण आफ्नो पक्षमा सिट संख्याको धार्नी पुर्याएर सरकार निर्माण गर्न र स्थायित्व दिन जायज र नाजायज ‘कम्प्रोमाइज’ गर्नुपर्ने अवस्था आइरहन्छ । अघिल्लो पटक संविधानसभामा संविधान निर्माणका क्रममा एक–दुईसिटे दल भड्किने डरले थ्रेसहोल्ड राखिएन । मधेसकेन्द्रित दल त्यसै बाहिर रहेको र उनीहरूसमेत बाहिर हुँदा दुई दर्जनभन्दा बढी दल संविधान निर्माण प्रक्रियाबाट बाहिर हुने डरले त्यसो गरियो । अहिले पनि तिनै दलको सहयोगले संविधान संशोधन गर्न धार्नी पुर्याउनुपर्ने अवस्था आयो । यस्ता कारणले तिनको स्वार्थलाई राष्ट्रिय स्वार्थसँग कम्प्रोमाइज गर्नुपर्ने अवस्था आउनु थ्रेसहोल्ड नराख्दा आउने समस्या हो ।
२) यस्ता विकृति रोक्न थ्रेसहोल्डबाहेक अरू के–कस्ता उपाय हुन सक्छन् ?
विकृति रोक्ने मुख्य उपाय थ्रेसहोल्ड नै हो । हाम्रो संविधानले अहिले अपनाएको मिश्रित निर्वाचन प्रणाली, विनाथ्रेसहोल्डले जहिल्यै पनि त्रिशंकु (एक दलको बहुमत नहुने) संसद् बनाउँछ । अहिले तेस्रो या चौथो दलको भूमिका निर्णायक भएर आइरहेको छ । पहिलो र दोस्रो दलले कम्प्रोमाइज नगर्दा त्यस्तो अवस्था आउँछ । पहिलो संविधानसभामा तेस्रो दलको नेतृत्वमा दुईपटक सरकार निर्माण भयो । अहिले पनि तेस्रो दलकै नेतृत्वमा सरकार छ । समानुपातिक पद्धतिले कुनै दलको बहुमत नआउँदा निर्णायक स्थानमा तेस्रो या चौथो दल मिलाउँदा मात्रै बहुमत पुग्छ । प्रत्यक्षतर्फ एक स्थानमा जितेको दललाई थ्रेसहोल्ड आकर्षित नहुने व्यवस्था गर्न पनि सकिन्छ । त्यसो गर्न सकियो भने कुनै न कुनै क्षेत्रमा जनताले रुचाएको लोकप्रिय नेता छानिन्छ । संविधानमा समानुपातिकतर्फको सिट संख्या घटेकाले एकसिटे र दुईसिटे दलको हिजोको सम्भावनालाई घटाउँछ । तर, यो समाधान होइन । बरु कम प्रतिशतबाट भए पनि थ्रेसहोल्ड सुरु गर्नैपर्छ ।
३) थ्रेसहोल्ड लगाएर पार्टीहरू सीमित गराउँदा सीमान्तकृत समुदायको प्रतिनिधित्वमा बाधा पुग्दैन र ?
सीमान्तकृतलाई राख्न भनेर त समानुपातिक व्यवस्था गरिएकै छ । पार्टीले धेरै सिट जिते भने उनीहरूको प्रतिनिधित्व धेरै बनाउने व्यवस्था संविधानले नै गरेको छ । एक सिट जित्नेले आफू वा आफ्नी श्रीमतीलाई पठाएका छन्, यस्तो अवस्थामा कसरी सीमान्तकृतले स्थान पाए ? तसर्थ, थ्रेसहोल्ड राख्नेबित्तिकै सीमान्तकृत समुदायको प्रतिनिधित्वमा असर पर्छ भन्ने होइन । विशेष सीमान्तकृत त साना दलबाट भन्दा ठूला पार्टीबाटै पर्न सक्ने सम्भावना हुन्छ । तसर्थ थ्रेसहोल्ड राख्नैपर्छ ।
Comments
अरु समाचार
-
‘राजनीतिक स्थायित्वका लागि निर्वाचन प्रणालीमा सुधार गर्नुपर्छ’
काठमाडाैं । हाल अभ्यासमा रहेका राजनीतिक व्यवस्थामध्ये सबैभन्दा उत्कृष्ट व्यवस्था नै संसदीय शासन प्रणाली हो । यो व्यवस्थालाई समावेशी बनाउन...
-
‘सरकारमा भन्दा कानुन निर्माणमा साझेदारी चाहिन्छ’
काठमाडौँ । पछिल्ला वर्षहरूमा सत्ता साझेदारीमा भएको फेरबदलले कानुन निर्माण प्रभावित भएको छ । राजनीतिक दलको अभ्यास गठबन्धन सरकार बनाउने,...
-
अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसः सोचमा परिवर्तन आवश्यक
काठमाडौं । “मेरो बुबाले मेरी मानसिक असन्तुलन भएकी आमा र म जस्तै फरकरुपमा सक्षम (अपाङ्गतासँग रहेको) मेरी बहिनी र मलाई...
-
सरकार र संसद्को काम गर्ने तौरतरिका पुरानै ढाँचाको भयो : सांसद घर्ती
काठमाडौँ । सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक शासन व्यवस्थाको माध्यमबाट सुशासन, विकास र समृद्धिको आकाङ्क्षा पूरा गर्न संविधानको परिधिभित्र रहेर सबै...
-
सकिएकै हो त इतिहास अध्ययनको औचित्य ?
काठमाडौं । असाध्यै उपेक्षित विषय हुन पुगेको छ, यतिखेर इतिहास विषय । हुन त त्रिभुवन विश्वविद्यालयकै मानविकी तथा सामाजिकशास्त्र सङ्कायको...
-
सदनमा सांसदले बोल्ने स्वतन्त्रता हुनुपर्छ : सांसद गङ्गा यादव [अन्तर्वार्ता]
काठमाडौं । संसद् भनेको जनताको कुरा राख्ने प्रभावकारी थलो हो। तर, सदनमा देशका महत्वपूर्ण विषयमा सांसदले स्वतन्त्र रुपमा आफ्नो कुरा...
-
जाडोमा मुटुको सुरक्षा किन र कसरी: मुटुरोग विशेषज्ञ डा. ओममूर्ति अनिल
काठमाडौं । जाडो मौसममा तापक्रम घट्दा स्वास्थ्यसम्बन्धी विभिन्न समस्या आउँछन् । जाडोमा हाम्रो शरीरका मुटु, मस्तिष्क तथा फोक्सो बढी जोखिममा...
-
‘सरकार सदनप्रति उत्तरदायी भएमात्र संसद्को भूमिका प्रभावकारी बन्छ’
सभामुख देवराज घिमिरेले संसद्को भूमिकालाई प्रभावकारी बनाउन सरकार संसद्प्रति उत्तरदायी हुन आवश्यक रहेको बताएका छन् । उनले राज्यका कानूनमा...
-
नेपालमा जनसङ्ख्या – ‘पोलिसी डिपार्चर’ को उपयुक्त समय (विचार)
काठमाडौं । एसियाका अन्य देशमा जस्तै नेपालमा पनि जनसङ्ख्या वृद्धि मुख्य समस्याका रुपमा रहेको लामो समय प्रचार गरियो । देशको...