डलर भाउसंगै दसैं पनि महँगिदै !
काठमाडाैँ २२,भदाै । अमेरीकी डलरको तुलनामा नेपाली रुपैयाँ हालसम्मकै कमजोर हुँदा नजिकिँदै गरेको दसैं महँगो हुने भएको छ । आयातमा निर्भर अर्थतन्त्र भएकाले डलर बलियो हुदा दैनिक उपभोग्य सामग्रीको मूल्य बढ्ने भएपछि नेपालीहरूको सबैभन्दा ठूलो चाड दसैं नै महँगोे हुने भएको हो ।
बिहीबार नेपाल राष्ट्र बैंकले शुक्रबारका लागि तोकेको विदेशी विनियम दरअनुसार एक अमेरीकी डलरको खरिद दर ११४.५१ रुपैयाँ र बिक्री दर ११५.११ रुपैयाँ निर्धारण गरेको छ । २०७० भदौदेखि एक डलरका लागि १ सय रुपैयाँभन्दा धेरै खर्च गर्नुपर्ने भएको हो । डलर बलियो हुने क्रम निरन्तर कायम रहेपछि २०७५ मा एक अमेरिकी डलर खरिदका लागि ११५ रुपैयाँभन्दा धेरै खर्च गर्नु पर्ने भएको हो ।
नेपालले विभिन्न १६३ वस्तु आयात गर्दा अमेरीकी डलरमा खरिद गर्नु पर्ने हुन्छ । जसले गर्दा ती वस्तुका कारण मूल्यवृद्धि हुने निश्चित छ । त्यसका साथै पेट्रोलियम पदार्थ पूर्ण रूपमा आयातमा निर्भर छ । विश्व बजारमा यसको मूल्यसमेत बढ्ने क्रममा भएकाले नेपाली अर्थतन्त्रमा महँगी वढ्ने निश्चित छ । तर, डलर बलियो हुँदा नेपाल आउने रेमिट्यान्स पनि वढ्छ । गत वर्षमात्र गत वर्षमा मात्र ७ खर्ब ५५ अर्ब ६ करोड रुपैयाँ रेमिट्यान्स आएको तथ्यांक छ । यो वर्ष डलरका कारण यसमा झने सुधार आउने निश्चित छ । बढेको रेमिट्यान्सले महँगीलाई थेग्ने देखिए पनि नेपालमा अधिकांश वस्तुहरू आयत गर्नुपर्ने अवस्था भएकाले दसैं महँगो हुनेमा दुइमत देखिँदैन ।
पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य वढ्नु तथा भारतको चालू खाता घाटा बढ्नुले भारतीय रुपैयाँसमेत कमजोर भएको छ । अमेरीका र चीन, क्यानडा, मेक्सिको तथा युरोपियन मुलुकबीच रहेको व्यापार युद्धका कारण अमेरिकी मुद्रा बलियो भएको अर्थशास्त्रीहरू बताउँछन ।
पछिल्लो समयमा अमेरिकी अर्थतन्त्र झनै मजबुत भएको तथा कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा वृद्धि हुनुका साथै मूल्य वृद्धिप नि नियन्त्रणमा रहेको हुनाले डलर विगतको तुलनामा बलियो भएको हो । विदेशी वस्तुभन्दा स्वेदेशी वस्तुलाई प्राथमिकता दिने अमेरिकाको सिद्धान्तले डलर बलियो भएको विज्ञहरू बताउँछन् ।
भारतीय रुपैयाँसँग भएको स्थिर सम्झौताले गर्दा अहिले डलरको तुलनामा नेपाली मुद्रामा भएको गिरावट तुलनात्मक रुपमा सुरक्षित रहेको अर्थशास्त्री अनलराज भट्टराई बताउँछन् । “डलर बलियो हँुदा आयातमका भर परेको अर्थतन्त्रमा यसको कस्ट पनि बढ्छ,” भट्टराईले भने, “डलर बलियो हँुदा सरकारको राजस्व पनि बढ्छ । तर, सरकारको राजस्व बढे पनि सर्वसाधारणले भने डलरका कारण बढेको महँगीको सामाना गर्नुपर्छ ।” त्यसका लागि सरकारले बजेट ल्याउँदाको दिनमा कायम रहेको डलरका आधारमा कर लिएको खण्डमा सर्वसाधारणलाई पनि केही राहत हुनसक्ने उनको भनाइ छ । डलरलाई नेपालले चलाउन नसक्ने भएकाले आउदो दसैं महँगो हुनबाट जोगाउन सरकारले राजस्वदर घटाउनु पर्ने उनी सुझाउँछन् ।
डलरका कारण केही मात्रमा मूल्यवृद्धि थप बढ्न सक्ने केन्द्रीय बैंकका अधिकारीहरूले पनि स्वीकारेका छन् । भारतीय रुपैयाँसँग स्थिर विनिमय दरले गर्दा दीर्घकालीन रूपमा नेपालललाई असर नगर्ने नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्व कार्यकारी निर्देशक भाष्करमणि ज्ञवली बताउँछन् । डलर बलियो हँुदा आयात निरुत्साहित हुने भएकाले आन्तरिक उत्पादन बढ्ने भएकाले पनि सकारात्मक नै हुने उनको तर्क छ । “तत्कालका लागि मूल्यवृद्धि हुनसक्छ”, उनले भने,“भारतमा नै कच्चा पर्दा उत्पादन भएर बन्ने वस्तुहरूको मूल्य भने बढ्दैन । तर, भारतले अन्य मुलुकबाट कच्चा पदार्थ ल्याएर तयर गरेका वस्तुको मूल्य भने बढ्नेछ ।” डलर बलियो भएका कारण क्यानडा, मेक्सिको, चीन तथा युरोपेली देशवाट अमेरिका निर्यात हुने सामग्रीको कर बढाउनु नै हो । त्यसका साथै अमेरिकी केन्द्रीय बैंकले बैंकको ब्याजदर बढाएकाले पनि डलर मजबुत भएको उनले बताए ।
चालू आर्थिक वर्षको पहिलो महिनामा १२० अर्बको आयात भएको छ । यसपछिका महिनामा आयात अझै बढ्ने भएकाले व्यापारघाटा पनि वृद्धि हुनेछ
Comments
अरु समाचार
-
नेपाल–चीन सहायता परियोजनाको पहिलो बैठक सम्पन्न
काठमाडाैँ । नेपाललाई चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतबाट आगामी दुई वर्षका लागि प्राप्त हुने सहायता परियोजनाको पहिलो बैठक तिब्बतको राजधानी ल्हासामा...
-
प्रतितोला ५०० रुपैयाँले बढ्यो सुनको मूल्य
काठमाडौं । नेपाली बजारमा बुधबार सुनको मूल्य बढेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका अनुसार आज सुनको मूल्य तोला ५००...
-
तोलामा रु दुई हजार सात सयले घट्यो सुनको मूल्य
काठमाडौँ । स्थानीय बजारमा पहेँलो धातुको मूल्यमा आज गिरावट भएको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासङ्घका अनुसार छापावाला सुन तोलामा...
-
लगानीमैत्री वातावरण बनाउन राजनीतिक सहमतिमा आधारमा अध्यादेश ल्याइएको होः अर्थमन्त्री पुन
काठमाडाैँ । अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले सरकारले राजनीतिक सहमतिमा आधारमा लगानी अनुकूल वातावरण बनाउन अध्यादेश ल्याएको बताएका छन् । लगानी बोर्डद्वारा...
-
‘सूर्य नेपाल काठमाडौं ओपन’ मंगलबारदेखि सुरु हुँदै, राम्रो स्कोर निस्किने अपेक्षा
काठमाडौं । सूर्य नेपाल गल्फ टुर २०२३\२४ अन्तर्गतको सातौं प्रतियोगिता सूर्य नेपाल काठमाडौं ओपन मंगलवारदेखि सुरु हुने भएको छ। रोयल...
-
नौ महिनामा पाँच अर्ब राजस्व सङ्कलन
काठमाडौं । कैलाली भन्सार कार्यालय धनगढीले नौ महिनामा रु पाँच अर्ब ७३ करोड ४३ लाख राजस्व सङ्कलन गरेको छ ।...
-
इजरायलमा पाँच महिनासम्म मर्मतमा राखिएको निगमको जहाज सोमबार काठमाडौँमा अवतरण हुँदै
काठमाडौं । राष्ट्रिय ध्वजावाहक नेपाल वायुसेवा निगम (नेपाल एयरलाइन्स) को न्यारो बडी जहाज इजरायलमा मर्मतपछि सोमबार काठमाडौँ आइपुग्ने भएको छ।...
-
लगानी सम्मेलन राष्ट्रिय उत्सव हो, सबैको सहभागिता र भूमिका रहनुपर्छः प्रमुख कार्यकारी अधिकृत भट्ट
काठमाडौँ । सरकारले आयोजना गर्न लागेको तेस्रो लगानी सम्मेलनको तयारीका लागि अब एक हप्ता मात्रै बाँकी छ। आउँदो आइतबार...
-
तोलामा रु सात सयले बढ्यो सुनको मूल्य
काठमाडौं । स्थानीय बजारमा पहेँलो धातुका मूल्य आज पनि उकालो लागेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासङ्घका अनुसार, छापावाला सुन...